Het is dit jaar feest bij De Slimste Mens. Het afgelopen seizoen trok gemiddeld een recordaantal kijkers - 2,4 miljoen mensen zagen hoe acteur Jacob Derwig de finale won - en nu is het tijd voor een jubileum: het twintigste seizoen van de populaire kennisquiz.

Duizenden vragen

Presentator Philip Freriks en jurylid Maarten van Rossem waren nooit zo'n succes geweest zonder de vragen. "Wij werken met een database waarin we alle vragen zetten, die we ooit hebben bedacht. De teller staat inmiddels op 26.500", vertelt Harm-Jan Kinkhorst van producent Skyhigh TV. Hij werk al acht jaar als eindredacteur voor De Slimste Mens. "Elke aflevering heeft zes verschillende vragenrondes. Elke ronde wordt weer door een andere vragenmaker gemaakt. Ik verzamel al hun werk en beoordeel dat. Zo is er een redacteur die uitsluitend de finalevragen maakt. Hij levert er honderden aan, die keur ik allemaal en van elke honderd blijven er zo'n tachtig over, die terugkomen in de uitzending." 

De criteria

Waar moet een De Slimste Mens-vraag aan voldoen? "Het allerbelangrijkste is dat de kijker kan meespelen. Je moet thuis het idee hebben dat jij de antwoorden ook weet of had kunnen weten. Wij zijn geen makkelijke quiz, maar ook geen supermoeilijke quiz die extreem gedetailleerde kennis test. Stel, deze vraag komt voorbij: 'Wat weet je van de dampkring?' Ook al ben je zelf geen bèta, als je termen zoals zwaartekracht of ozonlaag voorbij hoort komen, kun je thuis denken: o ja, dat had ik kunnen weten."

Algemene kennis

Het gaat bij De Slimste Mens uiteindelijk om een brede algemene kennis. Het is dus handig om te weten in welke realityserie Kim Kardashian te zien is, maar ook wie de eerste man op de maan was. Kinkhorst: "We zoeken altijd naar de juiste moeilijkheidsgraad. Bij een aantal vragenrondes gaat het om associëren. Als je van tevoren al weet dat de meeste mensen bij een vraag logischerwijs maar een of twee antwoorden kunnen bedenken, dan is die ongeschikt."

Testen, testen, testen

Om te bepalen of een vraag niet al te moeilijk is, maakt De Slimste Mens gebruik van een testpanel. "We nodigen meerdere groepjes van vijf mensen van uiteenlopende leeftijden uit om alle vragen uit alle rondes te testen. Die panels vind ik essentieel, want bij de associatieve vragen zoals 'Wat weet je van Parijs?' is het natuurlijk discutabel welke vijf antwoorden er nou het beste bij passen." Er lijkt soms een zekere willekeur in zo'n lijstje goede antwoorden te zitten, maar de vragen zijn uitvoerig getest. De kijker thuis komt dan misschien niet met alle antwoorden, die 'doorsneemensen' in het testpanel wisten ze wél. "Dus we zijn niet zomaar voor juist die vijf antwoorden gegaan."

Chateau Meiland

Omdat alle vragenrondes zo verschillend zijn, vindt Kinkhorst het lastig om aan te geven welk type vraag hij zelf het leukste vindt om in het programma te gebruiken. "Er zijn wel antwoorden die ik het leukste vind. Zo werk ik heel graag met leuke citaten. Neem een vraag als: 'Wat weet je van Chateau Meiland?' Kandidaten gaan dan eerst hardop nadenken: 'Dat zijn Martien en zijn vrouw Erica en die hebben een kasteel in Frankrijk, ze komen uit het programma Ik Vertrek…' Zo komen eerst alle droge antwoorden voorbij. Dan vind ik het altijd heel fijn als er ook nog een grappige uitspraak tussen de antwoorden zit, zoals 'Wijnen, wijnen, wijnen!'"

Verrassing!

Dat er dit seizoen iets te vieren valt, gaat de kijker merken. Normaal gesproken worden tijdens de ronde Open Deur de vragen gesteld door bekende Nederlanders, zoals Hugo de Jonge, Hanneke Groenteman en Famke Louise dat al eens deden. Dit keer zijn de vragenstellers uitsluitend oud-winnaars van het programma. "Nu zien we dus Angela de Jong, Rob Kemps, Astrid Kersseboom, Jacob Derwig en alle andere winnaars uit de voorgaande negentien seizoenen voorbijkomen."

All Stars

Vanaf 22 juli is er ook een All Stars-reeks van De Slimste Mens van vijf afleveringen, te zien op NPO Start. "Daaraan doen uitsluitend mensen mee die ooit in de finale stonden. Een groot deel van de publieksfavorieten komt daarin langs. Het is als een leuke reünie waarin iedereen aan elkaar gewaagd is. Het zijn allemaal bewezen topkandidaten."

De Slimste Mens is vanaf maandag 11 juli 2022 elke werkdag om 20:40 uur te zien op NPO 2.