Niet eerder voelde acteur Iliass Ojja zo’n druk op zijn schouders bij het neerzetten van een personage als bij zijn hoofdrol in De Toeslagenaffaire. Deze nieuwe driedelige tv-serie gaat over het toeslagenschandaal, waarvan tussen 2005 en 2019 tienduizenden ouders in Nederland de dupe werden. In de serie ligt de focus op één gezin.

Iliass Ojja speelt de rol van Rayan, leraar op een middelbare school, die een stabiel en gelukkig leven leidt met zijn vrouw Kysia (Genelva Mourik-Lo-Kioeng-Shioe) en hun twee kinderen. Maar alles verandert wanneer de eerste brief van de Belastingdienst op de mat valt. Ojja: “Rayan en Kysia moeten duizenden euro’s terugbetalen, omdat ze gefraudeerd zouden hebben met hun toeslagenaanvraag. Ze verzamelen alle gegevens en bonnetjes om bewijs aan te leveren van hun onschuld. Maar hun bezwaar wordt afgewezen. Daarna gaat het van kwaad tot erger.” Rayans relatie komt hevig onder druk te staan, hij verliest zijn baan en raakt volledig de grip op zijn leven kwijt.

©Mark de Blok/BNNVARA

Iliass Ojja

Ter voorbereiding op zijn rol spraken Ojja en regisseur Joram Lürsen onder meer met enkele gedupeerden. “Ik had via het nieuws natuurlijk wel over de toeslagenaffaire gehoord”, zegt Ojja. “Maar toen ik met gedupeerden sprak, drong de heftigheid pas echt tot me door. Die mensen konden niks meer, waren aangewezen op de voedselbank en lieten vanwege de waterrekening zelfs hun kinderen nog maar eens per week douchen. Uiteindelijk plaatste jeugdzorg kinderen uit huis weg vanwege verwaarlozing. Er zijn verhalen van mensen die twee ton moesten terugbetalen en van gedupeerden die zichzelf door alle stress van het leven beroofden. Terwijl ze nooit hadden gefraudeerd.”

De druk die Ojja voelde bij het spelen van Rayan kwam voort uit medeleven voor de gedupeerden. “Meestal speel je als acteur een fictieve rol. En dan zoek je samen met de regisseur naar wat die dan precies inhoudt. Maar nu voelde ik een grote verantwoordelijkheid om de gedupeerden zo goed mogelijk te representeren. Ik wilde hun situatie zo goed mogelijk neerzetten.” Het verhaal rond Rayans gezin staat centraal in De Toeslagenaffaire, maar ook andere kanten van de zaak worden belicht. Zo is er nog een verhaallijn rond een strijdvaardige advocaat en een ambtenaar van de Belastingdienst. Die laatste is een fanatieke fraudejager die gewetensnood krijgt en zich uiteindelijk opwerpt als klokkenluider.

©Mark de Blok / BNNVARA

De Toeslagenaffaire

Vanwege de grove fouten rond de toeslagenaffaire is in 2021 kabinet-Rutte III gevallen. Maar in de tussentijd is het toeslagenschandaal nog lang niet afgewikkeld. De helft van alle gedupeerde ouders wacht zelfs nog op een officiële beoordeling van hun situatie. Dat het überhaupt zover heeft kunnen komen maakt Iliass Ojja boos.

Het geeft voor hem een extra lading aan zijn werk. “Normaal hoop je dat een serie of een film waarin je speelt vooral heel goed wordt bekeken, prijzen wint en lovende recensies krijgt. Maar bij De Toeslagenaffaire denk ik zo niet. Ik hoop vooral dat kijkers zich bewuster worden van deze situatie. Ik zou willen dat de serie zorgt voor meer druk op de politiek, zodat er eindelijk iets gedaan wordt voor de gedupeerden die nog steeds dagelijks geconfronteerd worden met de gevolgen van dit toeslagenschandaal.”

De Toeslagenaffaire is vanaf 21 november 2024 in zijn geheel te bekijken bij NPO Start. De serie is daarnaast vanaf die datum ook drie weken lang op donderdag om 20:30 uur te zien bij BNNVARA op NPO 1.