“In mijn eerste week in Suriname ontmoette ik Erna, oprichter van een kappersacademie speciaal voor mensen met kroeshaar. Tijdens ons interview vlocht ze mijn haar in op traditionele wijze. Na afloop keek ik verwonderd naar mezelf. ‘Wie ís die vrouw in de spiegel?’ vroeg ik me af.” Aan het woord is Amber Kortzorg, gezicht van het consumentenprogramma Kassa. Vanaf deze week is ze zesmaal te zien in Alles Is Famiri, een documentaireserie over Suriname. Een programmareeks die haar op het lijf geschreven is.

Bewustwording

Amber Kortzorg werd geboren uit een relatie tussen een Surinaamse man en Nederlandse vrouw. Haar ouders gingen uit elkaar toen ze een halfjaar oud was. Vanaf dat moment woont ze in de witte wereld van haar moeder; haar vader ziet ze nog maar zelden. 31 jaar later reist Kortzorg voor BNNVARA naar het land van haar vader, om Nederland de vele gezichten van Suriname te laten zien. Haar reis mondt uit in een zoektocht naar zichzelf. “Dat was helemaal niet de bedoeling”, vertelt de Kassa-presentator. “Ik wilde een journalistieke bijdrage leveren aan de bewustwording rondom het slavernijverleden én de toekomst van Suriname. Juist nu het bijna 150 jaar geleden is dat de slavernij werd afgeschaft. Door mijn achtergrond had ik natuurlijk wel wat met de Surinaamse cultuur, maar ik had geenszins het gevoel dat ik er onderdeel van was.”

Kortzorg groeide op in Amsterdam-Noord. In die jaren voelde ze zich hartstikke Nederlands. “Als ik op bezoek ging bij mijn Surinaamse familie was ik nooit helemaal op mijn gemak. Ik verstond de taal niet, was onbekend met de Surinaamse liedjes en als er op feestjes uitbundig gedanst werd, stond ik verlegen aan de kant. Maar ik kreeg er ook energie van. Want wat was het druk en bruisend en wat waren er veel lekkere hapjes.” Hoewel ze hem in die tijd niet mist – “Als kind neem je het leven hoe het komt.” – vindt Kortzorg het achteraf jammer dat haar vader haar niet verder mee heeft kunnen nemen in zijn cultuur. “Het kennen van je familiegeschiedenis is heel belangrijk voor je identiteit, denk ik.” Telkens als Kortzorg onverwacht met haar afkomst werd geconfronteerd, voelde dat dan ook eigenaardig. “Surinamers herkenden mijn sproetjes, krulletjes en platte, brede neus meteen. ‘Jij bent Surinaams hè?’ zeiden ze soms. Dan moest ik lachen, maar ik had er weinig gevoel bij.”

En dan, na vijf jaar Kassa, doet zich de kans voor een documentaireserie over Suriname te maken. Kortzorg voelt er wel voor: ze wil Nederland vertellen over de enorme geschiedenis die ons land deelt met Suriname. Ook wil ze het beeld dat mensen van het land hebben verruimen. “Als Suriname in het nieuws komt, vallen er altijd woorden als ‘corruptie’ en ‘staatschuld’. Maar een land is toch veel méér dan de politieke of economische situatie? Waarom hoor ik daar nooit over?”

Nadat ze zich grondig ingelezen heeft, stapt Kortzorg op het vliegtuig, samen met regisseur Hesdy Lonwijk. “Hij is geboren in Suriname, groeide daar deels op en spreekt de taal. Naast dat hij een geweldige regisseur is, kon ik via hem ook het echte Suriname leren kennen. Bij aankomst dronken we bijvoorbeeld eerst een Parbo (een Surinaams biermerk, red.) en zegenden daarmee de grond. Het gaf direct een blik in de spiritualiteit die in het land zo’n grote rol speelt.”

©De Haaien/BNNVARA

Onzekerheid

Ze verblijft twee maanden in Suriname. Het is een periode waarin Kortzorg zich onderdompelt in de cultuur die haar nog onbekend is. Ondertussen verblijft ze bij verschillende families, die haar opnemen in hun leven. “Heel bijzonder. Ik mocht ze alles vragen. In het begin vond ik dat best moeilijk. Bij Kassa neem ik geen blad voor de mond, daar voel ik me als een vis in het water. Nu dacht ik regelmatig: ik ben zo onwetend, wie ben ík om jullie allemaal vragen te stellen?”

Langzaam valt de onzekerheid van haar af. Ze spreekt veel mensen en door hun ogen ontdekt ze een Suriname dat ze nog niet kende: de dagelijkse zorgen en obstakels, maar ook de levenslust, de liefde, de natuur en de spirituele rijkdom. Ze wordt geconfronteerd met economische malaise en de nog altijd doorwerkende gevolgen van het koloniale verleden. Tegelijkertijd ontdekt Kortzorg dat er ook een nieuw en energiek Suriname is. “Ik hoop dat deze serie zowel Surinamers als Nederlanders uitnodigt met andere ogen naar het land te kijken. De kansen liggen er voor het oprapen." 

Hoe meer ze leert over Suriname en de complexe band die Nederland met dit land heeft, hoe beter de persoonlijke insteek van de serie, die regisseur Lonwijk had voorgesteld, voor haar gaat voelen. “Hesdy zei: ‘Laten we niet alleen het verhaal van Suriname vertellen maar ook jouw verhaal, want dat is ook complex.’ Toen ik protesteerde – hoe kon dát nou boeiend zijn? – wees hij me erop dat het veel herkenning kan bieden, ook voor mensen met bijvoorbeeld een Turkse of Marokkaanse achtergrond. Want als je meerdere culturen met je meedraagt is er automatisch een soort verscheurdheid. Tja, daar had hij een punt.”

©De Haaien/BNNVARA

‘Hij hield wél van me’

Het resultaat is een serie die niet alleen interessant en leerzaam is, maar ook heel persoonlijk. Zo gaat Kortzorg naar de plantage waar haar tot slaaf gemaakte voorouders hebben gewoond. “Het was zó speciaal en ontroerend om op de plek te zijn waar mijn betovergrootmoeder Lea ooit haar kinderen baarde. Ik voelde op dat moment heel sterk: dit is ook míjn verleden.” Ook bezoekt Kortzorg haar Surinaamse familie. “Ik heb zelfs mijn vader geïnterviewd. Daardoor ben ik hem beter gaan begrijpen, ik snap nu waarom hij geen vader voor mij heeft kunnen zijn. Vroeger dacht ik altijd dat hij niet van me hield. Nu weet ik dat hij dat wél deed. Hij wilde me juist beschermen.”

Wie is die vrouw in de spiegel? Als ze terugvliegt, heeft Kortzorg niet alleen heel veel over Suriname geleerd, maar kent ze ook het antwoord op die vraag. “Ik dacht altijd dat de buurt waar je opgroeit, je vrienden en de cultuur die je van huis uit meekrijgt, bepalen wie je bent. Deels is dat ook zo, maar ik weet nu dat je ook genen heel bepalend zijn. Sinds mijn reis identificeer ik me veel meer met mijn Surinaamse afkomst. Ik voel me niet langer een buitenstaander, ik heb een nieuw thuis gevonden. Ik overweeg zelfs om er een tijdje te gaan wonen. En een programma als Kassa kunnen ze in Suriname goed gebruiken. Wie weet.”

Voorlopig geniet Amber in Nederland van haar nieuw identiteit. “Vanavond ga ik naar de zestigste verjaardag van mijn tante, een nicht van mijn vader. Niet in spijkerbroek, zoals vroeger, maar in een Surinaamse jurk en met Surinaamse oorbellen in, net als de andere vrouwen. En reken maar dat ik de hele avond ga dansen.”

Alles Is Famiri is vanaf zondag 11 december 2022 wekelijks om 20:25 uur te zien bij BNNVARA op NPO2 en NPO Start.