Het idee om rond de tachtigste verjaardag van Herman van Veen een mooie documentaireserie te maken komt van Ivo Niehe. “Die belangstelling voor mijn oude dagen vind ik opmerkelijk”, aldus de gevierde zanger, violist, theatermaker, schrijver en schilder. Niehe was een van de mensen die interesse toonde. Enige tijd geleden appte hij Van Veen met een verzoek. "Hij had een televisieserie gemaakt over twee bijzonder begaafde Nederlandse pianisten, de broertjes Jussen, en een soortgelijke serie over dirigent Jaap van Zweden. Zijn vraag was of ik ook voor zoiets te porren was. Ik heb grote stukken van beide documentaireseries bekeken en heb ervan genoten."

Het eerste deel van de documentaire Herman van Veen 80! is te zien op de dag dat Herman van Veen zijn tachtigste verjaardag viert. Daarvoor volgde Ivo Niehe hem onder meer in binnen- en buitenland tijdens de feestelijke theatertour Tachtig jaar, daarnaast bestaat de documentaire uit archiefbeelden en interviews met Van Veen en een aantal van zijn naasten.

Wat is er precies te zien in de documentaire?

"Dat weet ik nog niet; ik ben denk ik net zo nieuwsgierig als u. Zover ik heb begrepen is de montage in volle gang. Ik heb wel al een blokje gezien met opnamen die in Parijs zijn gemaakt. Dat heeft me ontroerd. Ik zie mezelf nooit zo van de achterkant, behalve dan in de spiegels van chique liften, maar zelden flanerend over een boulevard."

Parijs maakte ook deel uit van de feestelijke theatertournee. Van Veen trad er afgelopen januari twee dagen achter elkaar op in het Théatre des Champs-Élysées en daar was de camera dus bij.

Welke van uw naasten komen in de documentaire aan het woord?

"Voor zover ik weet zijn dat in ieder geval mijn dochters Anne en Babette, mijn levenspartner Gaëtane en gitarist Edith Leerkes, met wie ik al een half leven lang onderweg ben. Verder nog andere collega’s, vrienden en vooral ook publiek. Wat zij in die gesprekken zoal over mij zeggen, weet ik nu dus nog niet."

Wat hoopt u dat de documentaire de kijker vooral zal tonen?

"Ik hoop vooral dat hij laat zien wat er allemaal komt kijken bij optreden. De kleine dingen tussen de coulissen, het knippen en het plakken van al die gesprokkelde zinnen, de spanning die er altijd is. Ik hoop dat de documentaire zal tonen dat ik niets alleen doe. Dat iedereen in dit vak van elkaar afhankelijk is, elkaar nodig heeft. De belichters, de toneelmeesters, de mensen die het geluid doen, de fysio's, collega's, muzikanten, de jongedames en meneren die ervoor zorgen dat ik weet wanneer ik waar moet zijn."

Het tweede deel van de documentaire heet ‘Als het net even anders was gegaan’, net als uw liedje uit 1981. Waarom vond u die titel toepasselijk?

"Ivo heeft voor deze titel gekozen, omdat het in ieders leven ook altijd anders had kunnen gaan. Wat als ik op mijn elfde geen viool gekregen had van onze meester in de klas? Dan was ik wellicht net als veel jongetjes in onze straat timmerman, stukadoor of metselaar geworden. Of, zoals veel vaders toen, kolenschepper in de gasfabriek waarnaast wij woonden. Had er in de vroege jaren 50 nog geen penicilline bestaan, dan was ik zo’n bleekneusje gebleven of was ik er zelfs al lang niet meer geweest. Mazzel en domme pech: het zijn buren. Ik had ooit in de Alpen door onbezonnenheid in een ravijn kunnen storten. Een enorme kei heeft me toen gered.

Een andere keer verloor ik de macht over het stuur, waardoor mijn auto begon te spinnen als een carrousel. Als er daar bomen langs de weg hadden gestaan, had je jouw vragen nu aan iemand anders moeten stellen. Sommige gebeurtenissen werden nachtmerries, die soms als spoken in mijn hoofd tevoorschijn komen. Is dat echt gebeurd? Vraag ik me dan af. Als er in de Tweede Wereldoorlog niet zulke dappere mensen waren geweest, waren mijn ouders niet aan mij begonnen. Ze kwamen op mijn idee nadat geallieerde troepen in het zuiden van Italië voet aan wal hadden gezet."

©Omroep MAX Beeld en Geluid

Hoe bevalt het ouder worden u tot nu toe?

"Ik vind het leven nu leuker en rijker dan in mijn jonge jaren. Er is tijd, er is ervaring, er zijn plekken die vertrouwd zijn. Gelukkig ben ik gezegend met een gezond lijf. Ik geniet van met wie ik ben en met wie ik speel. De schaduwzijde van ouder worden vind ik het verliezen van zovelen die ik kende. Familie, vrienden, collega’s. Bijna iedere week overlijdt er wel iemand die ik goed, soms zelfs heel goed, heb gekend."

Zijn er momenten of specifieke periodes die u - met de kennis van nu - anders zou hebben aangepakt?

"Zeker, maar dat kan simpelweg niet. Ik had bijvoorbeeld, met de kennis van nu, aanzienlijk beter mijn best gedaan op het conservatorium. Omdat ik dat toen niet heb gedaan, heb ik langer dan nodig was achter de feiten aan gefiedeld."

Wat ziet u als de grootste prestatie uit uw carrière?

"Het steeds weer in staat zijn mogelijkheden te zien. Het geluk hebben ideeën om te kunnen zetten in taal, muziek, verhaal en gebaar. Het spelen houdt me gezond. Het zorgt ervoor dat ik altijd iets heb om naar uit te kijken. Met zingen word ik vrolijk oud. Een formidabel cadeau zijn vooral ook mijn kinderen en hun kinderen. Soms weet ik even niets te zeggen als ik ze zie."

Dit kalenderjaar heeft u nog tientallen optredens in het vooruitzicht in Nederland, Duitsland, Zwitserland en Oostenrijk. Waar kijkt u het meest naar uit?

"Simpelweg naar elke avond weer mogen spelen."

Misschien is het vragen naar de bekende weg, maar denkt u weleens: ik ben nu bijna tachtig, het is onderhand mooi geweest met dat optreden?

"Gelukkig niet. Laatst vroeg iemand mij: ‘Wat ga je doen als je dood bent?’ ‘Proberen terug te komen’, was mijn antwoord, met een knipoog."

Het eerste deel van Herman van Veen 80! zie je op vrijdag 14 maart 2025 om 22:20 uur bij MAX op NPO 1.