De Amerikaanse journalist Varian Fry werd in 1907 geboren in New York, studeerde aan Harvard en werkte in de jaren dertig als buitenlandcorrespondent in Berlijn. Daar zag hij doe de Joodse bevolking te lijden had onder de opmars van de nazi's, en hij schreef hierover in The New York Times. Joden die in de jaren voor de Tweede Wereldoorlog uit Duitsland probeerden te vluchten vonden bij de meeste landen - waaronder de Verenigde Staten en Nederland - een dichte deur. 

Transatlantic

Na de Duitse invasie van Frankrijk in 1940 besloot Fry geld in te zamelen voor een reddingscomité dat mensen uit bezet Frankrijk moest halen. Fry en zijn medestanders richtten zich op mensen - voornamelijk Joden - die dreigden opgepakt te worden door de Gestapo. Transport naar een concentratiekamp was dan hun waarschijnlijke lot. Fry stelde een lijst samen met 200 namen die in aanmerking kwamen. Op de lijst stonden veel schrijvers, kunstenaars en musici, die allemaal uit Frankrijk probeerden weg te komen. Fry had een budget van 3000 dollar om een vluchtroute op te zetten.

©USHMM

De echte Varian Fry (1907-1967)

Varian Fry

Vanuit het Zuid-Franse Marseille wisten Fry en zijn medestanders 2200 mensen de grens met Spanje over te smokkelen. Dit moest stiekem gebeuren, omdat de toenmalige Franse overheid - het Vichy regime - collaboreerde met de Duitsers. Vanuit Spanje gingen de vluchtelingen naar Portugal om daarna de trans-Atlantische oversteek naar de VS te maken. Onder Fry's medestanders waren de Amerikaanse voormalige kunststudente Miriam Davenport en de rijke erfgename Mary Jayne Gold.

©USHMM

De echte Mary Jayne Gold (1909-1997)

Beroemde namen

De lijst met vluchtelingen die dankzij Fry konden ontsnappen bevat aardig wat bekende namen. Kunstenaars Marc Chagall, Max Ernst en Marcel Duchamp, politiek filosoof Hannah Arendt, schrijver André Breton, regisseur Max Ophüls en vele anderen.

Echt en verzonnen

Schrijver Anna Winger, bekend van Unorthodox, heeft de historische feiten voor de serie Transatlantic aangevuld met extra personages, romances en gebeurtenissen. Naast Cory Michael Smith als Varian Fry en Gillian Jacobs als Mary Jayne Gold zien we bijvoorbeeld Amit Rahav als Thomas Lovegrove, een personage dat door Winger werd verzonnen.

©Netflix

Na de oorlog

De heldendaad van Varian Fry heeft na de oorlog weinig erkenning gekregen, misschien omdat de Amerikaanse overheid niet de aandacht wilde vestigen op haar eigen starre beleid waarmee Joodse vluchtelingen buiten de deur werden gehouden. In Israël werd Fry wel geëerd. Hij kreeg een hoge onderscheiding voor niet-Joden die hun leven tijdens de Tweede Wereldoorlog in de waagschaal hebben gesteld om Joodse levens te redden.

Netflix

De miniserie Transatlantic telt zeven delen en staat vanaf nu volledig op Netflix.